Grupy wielowiekowe w Przedszkolu im. Aniołów Stróżów.
Beata Nadolna
Od początku istnienia naszego przedszkola do grup - Krasnali i Biedronek– uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Ma to swoje głębokie uzasadnienie, które zdało egzamin w wieloletniej praktyce i bardzo korzystnie wpływa na wszechstronny rozwój dziecka. grupa wielowiekowa przypomina swym charakterem rodzinę wielodzietną, w której znajdują się naturalne warunki do rozwoju społecznego, wzrastania w cnotach i kształtowania cech niezbędnych w przyszłości. Można powiedzieć, że jest to idealne i optymalne rozwiązanie dla dzieci, zarówno jedynaków, jak i tych posiadających rodzeństwo. Jedynacy ,,mają” w takiej grupie starszą ,,siostrę”, czy młodszego ,,brata”, rodzeństwa zwłaszcza w czasie adaptacji czują się bezpieczne ( to dotyczy zwłaszcza młodszego dziecka rozpoczynającego przygodę z przedszkolem), a starsze z rodzeństwa ma kolegów w tym samym wieku i może rozwijać się według własnego tempa.
Praca w grupie rozwojowej ( wielowiekowej) wymaga jednak odpowiedniej organizacji placówki, dostosowania metod i form działalności przedszkola do pracy z dziećmi w różnym wieku oraz wysiłku i systematyczności ze strony wychowawców. Oczywiście dużo łatwiej jest zorganizować pracę i zajęcia w grupie dzieci jednorodnej wiekiem. W grupie wielowiekowej trzeba wszystko dokładnie przemyśleć, przygotować na różnych poziomach, wejść w inny rytm pracy, zmienić sposób myślenia, mieć podzielną uwagę i zmysł organizacyjny. To wymaga czasu, pozytywnego nastawienia i zaangażowania ze strony wychowawcy. Tak jak matka, mając dzieci w różnym wieku, potrafi znaleźć dla nich rozwiązania różnych spraw, zachętę, zadania- tak wychowawczyni z odpowiednią wiedzą i zaangażowaniem ,,uczy się dzieci” i takiego sposobu wychowywania. Bowiem nie zawsze to co najłatwiejsze jest najlepsze, a wysiłek ma smak sukcesu. Gdy jednak nauczyciel wdroży się do pracy w grupie wielowiekowej i zobaczy jakie przynosi ona efekty, rozumie że podjęty wysiłek to ogromne dobro dla poszczególnych dzieci i całej grupy. Wymaga to czasu, stałości, pracowitości, nie popadania w rutynę i cierpliwości.
Planując pracę grupy wielowiekowej należy pamiętać, że nie może być ona zbyt liczna
( do 20 dzieci) i że niezbędna jest stała obecność na sali pomocy wychowawcy, tak że w grupie są zawsze 2 panie : wychowawca ( z odpowiednimi kwalifikacjami pedagogicznymi) i pani do pomocy, która podlega wychowawcy, spełnia zadania związane z obsługą grupy. Osoba taka nie musi posiadać kwalifikacji pedagogicznych, jednak powinna mieć zmysł pedagogiczny i miłość do dzieci. Ponadto wszystkie sprawy wychowawcze konsultuje z nauczycielką i podporządkowuje się jej zaleceniom. Nie ma działań obojętnych dla wychowania, każda sytuacja w przedszkolu jest wychowawcza, dlatego tak ważne jest, aby zarówno nauczycielka, jak i osoba do pomocy reprezentowały wysoki poziom ludzki.
Sabina Guz, w jednym z artykułów ,,Wychowania w przedszkolu” pisze:
,,Zróżnicowana wiekiem grupa zapewnia dziecku szeroki wachlarz emocjonalnych, społecznych i intelektualnych doświadczeń. Swoją strukturą przypomina rodzinę wielodzietną i stwarza bardziej naturalne i korzystne warunki rozwoju niż grupa jednorodna pod względem wieku. W grupie mieszanej dzieci otrzymują bogatą i bardziej zróżnicowaną stymulację, nasilają się kontakty społeczne. Muszą one też wypracować sobie bardziej zróżnicowane sposoby komunikowania się z kolegami. Każde dziecko , rozwijając się według własnego tempa, ma możliwość odnalezienia w tak ukształtowanym otoczeniu osobowym, bodźców i impulsów, które są na miarę potrzeb i możliwości.
Dziecko przebywając w takiej grupie przez trzy lata, zajmuje coraz to inną pozycję społeczną. Najpierw jest dzieckiem najmłodszym, później starszym od.., ale jeszcze młodszym niż.., by pod koniec pobytu na danym poziome edukacji stać się najstarszym, najbardziej kompetentnym. Dzięki zmieniającej się każdego roku pozycji społecznej, dziecko może pełnić różne role, kształtować różne umiejętności i cechy”.
Dzieci uczą się różnych umiejętności i cech obserwując starszych. Dlatego tak ważny jest przykład rodziców ( dzieci uczą się nie tyle poprzez to, co do nich mówimy, ale jak postępujemy i co robimy). Ta zasada działa również w grupie wielowiekowej – młodsze dzieci uczą się od starszych, naśladując je. Natomiast starsze uczą się uczyć i utrwalają zdobyte umiejętności.
Jest też jeszcze jedna bardzo ważna korzyść podkreślana często przez rodziców. W grupie wielowiekowej, nie rozdzielamy rodzeństw. Starsze dziecko ,,wprowadza” młodsze do przedszkola, a to czuje się bezpiecznie i ma o wiele mniejsze problemy z adaptacją do nowej sytuacji. Może liczyć nie tylko na wychowawcę, ale też na siostrę czy brata. Starsze czuje się dowartościowane i uczy się odpowiedzialności. Wzrasta miłość i więź rodzinna, ponieważ doświadczenie uczy, że rodzeństwa, które pomagają sobie w dzieciństwie ( a później w latach szkolnych, na przykład przy odrabianiu lekcji) maja tez bliski kontakt w dorosłym życiu.
Nie sposób wymienić wszystkich pozytywów pracy grupy wielowiekowej, ponieważ przekładają się one również na konkretne dzieci i rodziny. Każde z nich mogłoby opowiedzieć to, czego samo doświadcza. Powyżej zostały omówione najważniejsze sprawy związane z pracą w grupie mieszane. Metody i formy pracy zostały przedstawione w osobnym artykule.